Zawacka Elżbieta

🔊

Data i miejsce urodzenia: 19 marca 1909 roku w Toruniu

Data i miejsce śmierci: 10 stycznia 2009 roku w Toruniu

🔊

W dzieciństwie mieszkała przy ulicy Wiązowej. W 1922 roku ukończyła Miejską Szkołę Wydziałową, następnie rozpoczęła edukację w Miejskim Gimnazjum Humanistycznym. W latach 1927 – 1931 studiuje w Poznaniu. Na stałe powróciła do Torunia w 1975 roku. Zamieszkała wówczas przy ulicy Gagarina 136.

🔊

Przed wojną zaangażowana w działalność Przysposobienia Wojskowego Kobiet. 2 listopada 1939 zaprzysiężona do struktur Służby Zwycięstwu Polski. Otrzymała zadanie stworzenia struktur Wojskowej Służby Polek na Śląsku. Pod koniec 1940 roku zaprzysiężona do służby kurierskiej KG ZWZ-AK pod pseudonimem „Zo”. W czasie II wojny światowej ponad sto razy przekraczała granice. W lutym 1943 r. wyruszyła jako wysłanniczka Komendanta Głównego Armii Krajowej do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Stamtąd powróciła na teren okupowanej Polski 10 września 1943 r., skacząc ze spadochronem. Uczestniczka Powstania Warszawskiego. Po wojnie ukończyła studia z zakresu pedagogiki społecznej. Zawacka pracowała także na stanowisku nauczycielki m.in. w Toruniu. W styczniu 1952 skazana na pięć lat więzienia, wskutek odwołań kara została wydłużona do 10 lat. Uwolniona na mocy amnestii 24 lutego 1955 roku. Jedyna kobieta cichociemna. W latach 1975 – 1978 pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Od 1996 roku profesorka nauk humanistycznych. Gen. Zawacka to inicjatorka powstania Fundacji „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej” (od marca 2002 r. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej). Celem Fundacji jest prowadzenie działalności społecznie użytecznej, naukowej oraz oświatowej, która ma służyć popieraniu badań nad historią Polski, „w szczególności historii Armii Krajowej na Pomorzu, utrwalaniu i upowszechnianiu historii, tradycji i dziedzictwa ideowego Armii Krajowej, dziejów wojskowej służby Polek i upamiętnianiu tradycji tej służby”.

🔊

• Honorowa Obywatelka Torunia (1993)
• Tytuł Kustosza Pamięci Narodowej (2002)
• Awans do stopnia generała brygady (2006)
• Honorowy Obywatel Miasta Piastów (2008)

🔊

• Order Wojenny Virtuti Militari (1943,1944)
• Krzyż Walecznych (1941, 1942, 1943, 1943)
• Krzyż Zasługi (1942)
• Krzyż Armii Krajowej
• Order Orła Białego (1995)

​ ​

🔊

kurierka, cichociemna, pedagożka, nauczycielka, więźniarka, naukowczyni, profesorka, generałka

🔊

Toruński Słownik Biograficzny, T. 6, pod red. K. Mikulskiego, Toruń 2010, s. 194 – 198.

Fotografia: Ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu, zawacka.pl